Menopoz Nedir? Belirtileri, Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Menopoz, kadının adet döngüsünün kalıcı olarak sona ermesi ve doğurganlık döneminin bitmesi anlamına gelir. En basit tanımıyla, bir kadının 12 ay boyunca hiç adet görmemesi menopoz olarak kabul edilir.

Ortalama menopoz yaşı 45-55 yaş arasıdır ve Türkiye’de ortalama 47-49 yaş civarında görülür. Bu süreç, biyolojik olarak doğal bir geçiş olsa da, her kadında farklı şiddette belirtilerle kendini gösterebilir.

Menopoz Dönemi Nasıl Sınıflandırılır?

Menopoz genellikle üç ana evrede değerlendirilir:

1. Perimenopoz (Menopoz Öncesi Dönem):

• Adet düzensizlikleri başlar

• Hormon seviyeleri dalgalanır

• İlk belirtiler bu dönemde görülür

2. Menopoz:

• Son adet dönemidir

• Tanı retrospektiftir (12 ay adet görülmediğinde konur)

3. Postmenopoz:

• Menopozdan sonraki dönemdir

• Bu süreçte östrojen eksikliğine bağlı uzun vadeli sağlık riskleri ön plana çıkar (osteoporoz, kalp hastalıkları vb.)

Menopoz Belirtileri

Her kadında belirtiler farklılık gösterebilir. En sık görülenler şunlardır:

• Ateş basması ve gece terlemeleri

• Adet düzensizlikleri

• Vajinal kuruluk ve ilişki sırasında ağrı

• Uyku problemleri

• Sinirlilik, depresyon, anksiyete

• Ciltte kuruluk ve saç dökülmesi

• Cinsel istekte azalma

• Kemik yoğunluğunda azalma (osteopeni/osteoporoz)

• İdrar kaçırma veya sık idrara çıkma

Menopoz Tanısı Nasıl Konur?

Menopoz tanısı genellikle klinik öykü ve semptomlarla konur. Ancak bazı durumlarda aşağıdaki testler yapılabilir:

• FSH (Folikül Stimüle Edici Hormon): Menopozda yüksek çıkar

• Estradiol: Genellikle düşük düzeydedir

• TSH: Tiroid bozuklukları menopozu taklit edebilir, ayırıcı tanı için bakılır

Not: 45 yaş üstü ve tipik semptomları olan kadınlarda laboratuvar testi genellikle gerekmez.

Menopozda Tedavi Seçenekleri

1. Hormon Replasman Tedavisi (HRT):

Östrojen ve/veya progesteron hormonlarının yerine konmasıdır.
Amaç: Ateş basması, vajinal kuruluk, uykusuzluk gibi semptomları hafifletmek ve kemik kaybını önlemek.

HRT Kimler için uygundur?

• 60 yaş altı ve menopoza gireli 10 yıl geçmemiş olan, ciddi bir sağlık problemi olmayan kadınlar için uygundur.

Riskler ve dikkat edilmesi gerekenler:

• Meme kanseri, inme, kalp hastalığı riski olan bireylerde dikkatli kullanılmalıdır.

Kaynak: North American Menopause Society (NAMS), 2022 Position Statement

2. Lokal Östrojen Tedavisi:

Vajinal kuruluk ve ağrı için lokal (fitil veya krem şeklinde) östrojen içeren ürünler kullanılabilir. Sistemik etki minimaldir.

3. Bitkisel ve Alternatif Yaklaşımlar:

• İzoflavonlar (soya bazlı), black cohosh, red clover gibi bitkisel ürünler bazı hastalarda semptomlarda azalma sağlayabilir.

• Ancak etkinlikleri ve güvenlik profilleri tartışmalıdır; doktor önerisi olmadan kullanılmamalıdır.

4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:

• Düzenli egzersiz: Kemik sağlığı ve ruh halini korumaya yardımcı olur

• Kalsiyum ve D vitamini alımı: Osteoporoz riskini azaltır

• Sigaranın bırakılması: Kalp ve kemik sağlığı için önemlidir

• Sağlıklı beslenme: Liften zengin, dengeli beslenme önerilir

Menopozun Uzun Vadeli Etkileri

• Osteoporoz: Östrojen eksikliği kemik erimesine neden olabilir

• Kardiyovasküler hastalık riski artışı

• İdrar yolu enfeksiyonları ve cinsel işlev bozuklukları

• Bilişsel gerileme (bazı çalışmalarda)

Bu nedenle menopoz sadece geçici şikayetlerle değil, uzun vadeli sağlık etkileri açısından da değerlendirilmelidir.

Menopozda Psikolojik Destek

Menopoz yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda duygusal bir geçiş dönemidir. Anksiyete, depresyon ve öz güven kaybı gibi durumlar görülebilir. Gerekirse psikolojik destek veya danışmanlık almak faydalıdır.

Sonuç

Menopoz, her kadının yaşayacağı doğal bir biyolojik süreçtir. Bu dönemde karşılaşılan şikayetlerin çözümü mümkündür. Uygun tedavi ve yaşam tarzı düzenlemeleri ile menopoz, sağlıklı ve kaliteli bir yaşamın başlangıcı olabilir.

Menopoz süreci kişiye özeldir. Doğru bilgi, düzenli doktor kontrolleri ve bireysel planlanmış tedavilerle bu süreci konforlu bir şekilde geçirmek mümkündür.