Genital Organ Sarkması (Pelvik Organ Prolapsusu) Nedir?

Genital organ sarkması, kadınlarda mesane, rahim, vajina kubbesi veya rektum gibi pelvik organların vajina içine ya da dışına doğru sarkması durumudur. Tıpta bu durum pelvik organ prolapsusu (POP) olarak adlandırılır. Genellikle pelvik taban kaslarının zayıflaması veya hasar görmesi sonucu ortaya çıkar.

Bu durum, özellikle doğum yapmış, ileri yaşta veya sık ıkınmaya neden olan durumları olan kadınlarda daha sık görülür. Yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir; ancak tedavi seçenekleriyle büyük ölçüde düzeltilebilir bir durumdur.

Genital Organ Sarkmasının Nedenleri

Genital organ sarkmasına yol açabilecek başlıca risk faktörleri şunlardır:

• Vajinal doğumlar (özellikle zor veya müdahaleli doğumlar)
• İleri yaş ve menopoz
• Estrojen eksikliği
• Aşırı kilo (obezite)
• Kronik kabızlık veya ıkınma
• Kronik öksürük (KOAH, sigara kullanımı vb.)
• Ağır kaldırma
• Pelvik cerrahi öyküsü (rahim alınması gibi)

Pelvik tabanı destekleyen bağ dokuları, kaslar ve fasya zayıfladığında, pelvik organlar yerçekiminin etkisiyle aşağı doğru hareket eder.

En Sık Görülen Prolapsus Türleri

• Sistosel: Mesanenin vajina ön duvarına sarkması (en yaygın form)
• Rektosel: Rektumun (kalın bağırsağın son kısmı) vajina arka duvarına doğru sarkması
• Enterosel: İnce bağırsağın vajinal arka üst duvara baskı yapması
• Uterin prolapsus: Rahim sarkması
• Vajinal kubbe prolapsusu: Rahim alınmış hastalarda vajina tepesinin sarkması

Bu sarkmalar tek başına veya bir arada görülebilir.

Belirtiler

Genital organ sarkması her zaman belirti vermez; ancak orta ve ileri düzey vakalarda şu şikayetler görülebilir:

• Vajinada dolgunluk, baskı veya aşağı çekilme hissi
• Vajinadan dışarı çıkan kitle ya da şişlik hissi
• İdrar kaçırma veya tam boşaltamama hissi
• Cinsel ilişkide ağrı veya rahatsızlık
• Sık idrara çıkma, idrar yaparken zorlanma
• Kabızlık, dışkılama zorluğu
• Bel ve kasık ağrısı

Belirtiler genellikle gün sonunda, ayakta kalındığında veya eforla artar.

Tanı Nasıl Konur?

Tanı, jinekolojik muayene ile kolaylıkla konur. Gerekirse özel pelvik muayene yöntemleriyle sarkmanın tipi ve derecesi belirlenir. Bazı durumlarda pelvik MR, idrar testi veya ürodinamik testler de gerekebilir.

POP-Q sistemi, pelvik organ sarkmalarını evrelendirmede kullanılan bilimsel bir ölçü sistemidir. Tedavi planı, sarkmanın derecesine ve hastanın şikayetlerine göre belirlenir.

Tedavi Seçenekleri

Genital organ sarkmasının tedavisinde hem cerrahi dışı hem de cerrahi seçenekler mevcuttur. Tedavi, hastanın yaşı, çocuk sayısı, genel sağlık durumu, sarkma derecesi ve yaşam tarzına göre kişiselleştirilir.

1. Cerrahi Dışı Yöntemler

• Pelvik taban kas egzersizleri (Kegel egzersizleri): Hafif sarkmalarda önerilir, destekleyici bir tedavidir.
• Vajinal peser (protez): Vajinaya yerleştirilen silikon halka sayesinde organların sarkması engellenir. Özellikle cerrahiye uygun olmayan veya ameliyat istemeyen hastalar için uygundur.
• Fizyoterapi ve biofeedback: Pelvik taban kaslarının eğitimi için kullanılabilir.

2. Cerrahi Yöntemler

• Vajinal veya laparoskopik (kapalı) yolla yapılan onarımlar: Sarkmanın türüne göre farklı teknikler kullanılır (örneğin anterior kolporafi, sakrokolpopeksi, uterin süspansiyon).
• Rahim koruyucu ameliyatlar: Rahmi almadan yapılan onarımlar
• Histerektomi (rahim alınması): Özellikle ileri düzey rahim sarkmalarında tercih edilebilir.

Günümüzde birçok ameliyat, laparoskopik veya robotik cerrahi ile daha az invaziv yöntemlerle yapılmakta, hastanın iyileşme süresi kısalmaktadır.

Tedavi Sonrası Yaşam

Ameliyat sonrası ya da peser kullanımıyla hastalar genellikle hızlı bir şekilde günlük hayatlarına dönebilir. Ancak:

• Ağırlık kaldırmaktan kaçınmak
• Kabızlığı önlemek
• Pelvik tabanı güçlendirmek
• Gerekirse kilo kontrolü sağlamak

uzun dönem başarının devamı için önemlidir.

Sonuç

Genital organ sarkması, sık görülen ancak çoğu zaman ihmal edilen bir sağlık sorunudur. Yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Oysa ki erken tanı ve uygun tedaviyle bu durumun büyük ölçüde düzeltilmesi mümkündür. Her kadının ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmiş tedavi planlarıyla sağlıklı, konforlu bir yaşam sürdürülebilir.